Afscheid nemen ja, dat is natuurlijk voor elk kind lastig. Toch is Stijn hier meer emotioneel bij betrokken dan gemiddeld, denk ik. Ik denk aan die ene keer. We zaten in de kerk en zouden afscheid nemen van iemand die jaren lang dienst had gedaan als ouderling. Een oude man al, een beetje moeilijk lopend. Bij de woorden van onze predikant over dat we nu zouden afscheid nemen van broeder.. keek Stijn me zeer geschokt aan. En huilen. De tranen biggelden over zijn wangetjes.

Eenmaal thuis vroeg ik wat er was. Hij dacht werkelijk dat de man nooit meer terug mocht komen. Dat het afscheid definitief zou zijn. Zo van "Oke, bedankt voor al je werk maar nu opgehoepeld".

Gelukkig kon ik hem precies uitleggen hoe het wel zat en dit mysterie oplossen voor hem.
Toch is zijn reactie niet heel vreemd. Hij zet het woord 'afscheid' waarschijnlijk gewoon in een mapje 'weg'.
En dat geeft verdriet.Want was dat ook niet zo toen opa stierf? Opa stierf na en lang en ernstig ziekbed. Stijn was toen 2 jaar en 4 maanden. Jong nog, dachten we en we hoorden bevestiging van mensen om ons heen: dat vergeet hij wel weer. We namen Stijn dus gewoon mee naar oma, waar ook opa lag opgebaard. We namen hem mee naar huis, waar we gesprekjes voerden met onze andere kinderen. We praatten vooral tegen hen. Tegen Stijn vertelden we alleen kleine dingetjes, gelet op zijn leeftijd.
Maar...toen een paar maanden later mijn tante overleed en ik Stijn mee nam naar een condoleantie, oppas was niet mogelijk, hij wilde immers alleen bij mama zijn, toen raakte Stijn volledig in paniek bij het zien van de kist.
En ik schrok. Wat heeft het verlies van opa met Stijn gedaan?

Drie jaar later overleed er een juf van school. Stijn was toen 5 jaar. Stijn kende die juf niet, maar alleen al het idee dat een juf ook plotseling weg zou kunnen gaan. Het idee dat je 's avonds naar bed gaat en 's morgens niet meer wakker werd, zoals was gebeurd, vrat aan hem. De school was niet meer de veilige omgeving die hij had gedacht. En met mij of met mama kan toch ook zoiets gebeuren? Een jaar lang heeft hij begeleiding gehad. Om te verwerken wat er gebeurd was  én om los te komen van mama. Want al deze dingen zorgden er voor dat hij zich steeds vaster en dieper in mij wortelde en ik een verlengstuk van hem bleef. Of hij van mij. Zoiets.

Wat was dat allemaal lastig. Stijn gevoelig? Overgevoelig? "Ja!" beaamde de juf gisteren op oudergesprek.

Maar volgens onze intaker bij de onderzoeken kan een autist niet gevoelig zijn. "Dus, zei ze, dat heeft ie niet. Nou ja zeg! Als hier iemand gevoelig is, is het mijn dochter. Met Asperger!